Bolalarni rivojlantirishning optimal usuli – o’yin. O’yin davomida bolaga hayotda kerak bo’ladigan barcha kognitiv qobiliyatlar shakllanadi: diqqat, fikrlash, tahlil qilish, tasavvur qilish, xotira va nutq. Shu bilan birga, mashg’ulotlar ijobiy muhitda va yaxshi kayfiyatda o’tkaziladi, bu esa bolani ularga qaytishga undaydi.
O’yinlarni tanlashda siz quyidagilarni hisobga olishingiz kerak:
– ularning maqsadi;
– bolaning yoshi;
– materiallar sifati;
– ma’lum bir yosh davridagi bolalarning psixofizik rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan mutaxassislarning tavsiyalari.
0 yoshdan 1 yoshgacha bo’lgan bolalarning rivojlanishi uchun yorqin o’yinchoqlar, karton kitoblar va hissiy rivojlanishga yordam beradigan narsalarni tanlash yaxshidir.
1 yoshdan 2 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun o’yinlar yanada xilma-xildir, ota-onalar turli xil saralash vositalarini, piramidalarni, mavzuli o’quv chamadonlarini va ijodiy to’plamlarni tanlashlari mumkin.
3 yoshdan 5 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun o’quv o’yinlari murakkabroq, chunki ular maktabga tayyorgarlik ko’rishga qaratilgan. Bolalar Montessori boshqotirmalarini, stol o’yinlarini, qurilish to’plamlarini qurishni va rasm chizishni yaxshi ko’radilar.
Kichkintoyingiz bilan o’yinlarni tashkil qilishda qanday qoidalarga amal qilishingiz kerak?
Bir nechta oddiy qoidalarga rioya qilish o’yin davomida bolangizning qiziqishini saqlab qolishga yordam beradi:
1. Har bir o’yin uchun o’z syujeti kerak, agar bola nafaqat Legos, balki sevimli mashinasi uchun garaj qursa, u uzoq vaqt davomida qiziqishni yo’qotmaydi va natijalarini yaxshilashga harakat qiladi;
2. O’yinning maqsadi o’rganish ekanligini unutmang. Bolaga berilgan vaziyatlardan yechim topishga harakat qilsin;
3. O’yin haqida fikr bildiring va muloqot qiling, shunda bola nima qilayotgani haqida gapiradi;
4. Kichkintoyning kayfiyati va holatini tahlil qilish orqali o’rganish jarayonlarini cheklash. Bunday holda, o’yin zerikarli bo’lmaydi va bola salbiy his-tuyg’ularsiz jarayonga quvonch bilan qaytadi.
Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ota-onalarning farzand hayoti va tarbiyasida faol ishtirok etishi katta ahamiyatga ega. Ota-onalar farzandlariga vaqt ajratsa, ular nafaqat chuqur hissiy aloqani yaratadilar, balki ularning har tomonlama rivojlanishiga hissa qo’shadilar.
Farzandingiz bilan muntazam muloqot qilish va o’ynash uning kognitiv va fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi. Ota-onalar bilan muloqot nutqni rivojlantirishni rag’batlantiradi, so’z boyligini kengaytirishga va grammatik ko’nikmalarni yaxshilashga yordam beradi. Bundan tashqari, ota-onalar o’z farzandlariga o’qish, matematika va boshqa fanlarni o’rgatishlari mumkin, bu esa ularga maktabda boshlanish imkonini beradi.
Birgalikda o’tkazgan vaqt ham bolaning hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga yordam beradi. Ota-onaning farzandiga ko‘rsatayotgan qo‘llab-quvvatlashi, g‘amxo‘rligi va mehr-muhabbati uning o‘ziga ishongan va hissiy jihatdan barqaror shaxs bo‘lib ulg‘ayishiga yordam beradi. Ota-onalarning mavjudligi ham hamkorlik, muloqot va ijtimoiy ko’nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi.
Nihoyat, farzandingiz bilan vaqt o’tkazish ota-onalar va bolalar o’rtasidagi aloqani mustahkamlaydi, maxsus va unutilmas daqiqalarni yaratadi. Bu ota-onalarga farzandini, uning ehtiyojlari va qiziqishlarini yaxshiroq tushunish imkonini beradi. Birgalikdagi faoliyat natijasida yuzaga keladigan o’zaro ishonch va yaqinlik sog’lom va baxtli oilaviy munosabatlarning asosidir.
Shunday qilib, bolangiz bilan ko’proq vaqt o’tkazish uning barkamol rivojlanishini ta’minlashda muhim qadamdir. Ota-onalar o’z vaqtlari va e’tiborlarini berish orqali farzandlarining o’sishi, o’qishi va baxtli bo’lishlari uchun cheksiz imkoniyatlarni ochib beradi.
